by 
Uzaktan çalışma 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde “işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi” olarak tanımlanmıştır.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın çıkardığı ve 10 Mart 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği (“Yönetmelik”) uzaktan çalışmanın usul ve esaslarını düzenlemiştir.
Yönetmelik uyarınca:
- Uzaktan çalışma için yapılacak iş sözleşmeleri yazılı yapılır ve işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.
- Uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenleme yapılması gerekiyorsa, ilgili maliyetlerin nasıl karşılanacağı çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenir. İş sözleşmesi taraflarının eşit şartlarda olduğu kabul edilemeyeceğine göre maliyetlerin nasıl ödeneceğinin “birlikte” belirleneceği yönünde bir düzenlemenin çalışanı koruyan bir hüküm olduğunu söylemek de mümkün değildir.
- Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli olan malzeme ve iş araçları iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanır. Bir başka deyişle iş sözleşmesi gerekli malzeme ve iş araçlarının çalışan tarafından sağlanacağını öngörebilir.
- Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir.
- İletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenir.
- İşveren; çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirir ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alır. Korunması gereken verinin tanım ve kapsamı iş sözleşmesinde belirlenir.
- İşveren, çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
Mevcut iş sözleşmesi uyarınca işyerinde çalışan bir çalışan işverenden uzaktan çalışma yapma talebinde bulunabilir. İşverenin çalışanın bu talebini değerlendirip 30 gün içinde sonucunu bildirmelidir.
Bununla beraber uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için çalışanın onayı aranmaz. İş Kanunu’nda çeşitli maddelerde zorlayıcı sebeplerden söz edilse de bu sebeplerin ayrı bir tanımı yapılmamıştır. Yönetmelikte de mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenler denilerek daha geniş bir kapsam işaret edilmiştir. Bu bağlamda Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik içinde zorlayıcı sebebin tanımı yapılmıştır. Bu tanıma göre zorlayıcı sebep, “ İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumları” ifade eder.
Covid-19 salgını nedeniyle geçtiğimiz bir yıldır uzaktan çalışmanın yaygınlaştığı ve bazı işverenler tarafından ileriye dönük uygulanmasının devam edeceğinin açıklandığı şu günlerde Yönetmeliğin çıkması iyi bir gelişme olarak karşılansa da maalesef çalışanları korumak açısından yetersiz kalmıştır.
