by 
Küresel Çapta Gelişmeler
Yapay Zeka Küresel Ortaklığı (Global Partnership on Artificial Intelligence) (“GPAI”)
Yapay Zeka Küresel Ortaklığı, yapay zeka konusunda teori ve uygulama arasındaki boşluğu doldurmak amacıyla 2020 yılında 15 üye ile başlatılmış bir girişimdir. Tohumları G7’de atılan GPAI’in sekreteryasını Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) yürütüyor ve bugün aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 29 üyesi var: Arjantina, Avustralya, Belçika, Brezilya, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Almanya, Hindistan, İrlanda, İsrail, İtalya, Japonya, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Polonya, Senegal, Sırbistan, Singapur, Slovenya, İspanya, İsveç, Türkiye, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği.
OECD Yapay Zeka İlkeleri (OECD AI Principles)
OECD Yapay Zeka İlkeleri, yapay zekaya ilişkin ilk defa hükümetlerarası bir standart oluşturmak üzere 22 Mayıs 2019 tarihinde OECD Konseyinde kabul edildi. OECD Yapay Zeka İlkeleri, yapay zekada inovasyonu ve güveni teşvik etmeyi amaçlarken, yapay zekanın insan hakları ve demokratik değerlere uygun olarak gelişmesini sağlamayı da hedeflemektedir.
G20 Yapay Zeka İlkeleri (G20 AI Principles)
G20 ülkeleri 2019 yılında gerçekleştirilen Osaka Zirvesi’nde, OECD Yapay Zeka İlkeleri temel alınarak hazırlanan G20 Yapay Zeka İlkeleri’ni kabul etmiştir. Yapay zeka teknolojilerine geliştirebilmek için kamuoyunun güvenini arttıracak insan odaklı bir yaklaşımla benimsenen bu ilkeler bağlayıcı değildir.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 18 Temmuz 2023 tarihli toplantısı
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 18 Temmuz 2023 tarihinde yapay zeka ve üretken yapay zekayı ele aldığı ilk resmi toplantısını yapmıştır. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, António Guterres, “sosyal, dijital ve ekonomik uçurumlar arasında köprü kuran bir yapay zeka için birlikte çalışma” ihtiyacının altını çizmiş ve hükümetlerin sağlam ve güvenilir değerlendirme sistemleri geliştirerek şirketleri sorumlu tutabileceğini ve şirketlerin de dünyanın güvenini kazanabileceğini vurgulamıştır.
Yapay Zeka Güvenliği (AI Safety Summit) ve Bletchley Deklarasyonu
1-2 Kasım 2023 tarihlerinde İngiltere’de Bletchley Park’ta gerçekleşen Yapay Zeka Güvenliği Zirvesi dünya genelinde ülke temsilcileri ve şirketleri bir araya getirmiştir. Zirve sonucunda, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 28 ülke Bletchley Deklarasyonu’nu imzalamıştır.
Dünya Ekonomik Forumu Yapay Zeka Yönetişim İttifakı (The World Economic Forum AI Governance Alliance)
Haziran 2023’te Dünya Ekonomik Forumu bünyesinde, endüstri liderlerini, hükümetleri, akademik kurumları ve sivil toplum kuruluşlarını bir araya getiren Yapay Zeka Yönetişim İttifakı başlatıldı. Yapay zeka sistemlerinin sorumlu bir şekilde tasarımı, geliştirilmesi ve dağıtımı konusunda rehberlik sağlamak amacıyla başlatılan bu ittifakın 250’den fazla üyesi bulunmaktadır.
Yapay zeka, 2024 yılında Davos’ta toplanan 54. Dünya Ekonomik Forumu’nun ana temalarından da biriydi. OpenAI CEO’su Sam Altman, yapay zekanın, insanların her zamankinden daha iyi araçlara ve daha fazla yeteneğe erişmesine olanak sağladığının altını çizerken, yapay zekanın kapsayıcı ve etik bir şekilde fayda sağlanmasını temin etmek için koordineli yönetişimin şart olduğunu da eklemiştir.
Avrupa Birliği
Avrupa Yapay Zeka İttifakı (The European AI Alliance)
Avrupa Yapay Zeka İttifakı, yapay zeka konusunda açık bir politika diyaloğu oluşturmak için Avrupa Komisyonu tarafından başlatılan bir insiyatiftir. Avrupa Yapay Zeka İttifakı ilk toplantısını 26 Haziran 2019’da yaptı ve Güvenilir Yapay Zeka İçin Politika ve Yatırım Önerileri’ni sundu.
Yapay Zeka için Etik İlkeler Kılavuzu (Ethics Guidelines for Trustworthy AI)
AB Komisyonu 2019 yılının Nisan ayında Güvenilir Yapay Zeka için Etik İlkeler Rehberi’ni yayınladı. Rehberin tespit ettiği yedi temel ilke şunlardır:
- İnsan unsuru ve gözetim,
- Teknik sağlamlık ve güvenlik,
- Gizlilik ve veri yönetişimi,
- Şeffaflık,
- Çeşitlilik, ayrımcılık yapmama ve adalet,
- Toplumsal ve çevresel fayda,
- Hesap verebilirlik.
Yapay Zeka, Nesnelerin İnterneti ve Robot Teknolojilerinin Güvenlik ve Sorumluluk Etkileri Üzerine Komisyon Raporu (Report on the safety and liability implications of Artificial Intelligence, the Internet of Things and robotics)
Rapor, AB Komisyonu tarafından Şubat 2020’de yayınlanmıştır. Raporda, hizmet ve ürünlere ilişkin mevcut sorumluluk ve güvenlik yasalarının yapay zeka için yetersiz kaldığı alanların tespit edilmesinin ve boşlukların doldurulmasının önemi vurgulanmıştır.
Yapay Zeka Yasası (The EU AI Act)
Avrupa Komisyonu, 21 Nisan 2021 tarihinde yapay zekaya ilişkin ilk yasal düzenleme olarak Yapay Zeka Yasası (AI Act) tasarısını yayımladı. AB Komisyonu, Parlamentosu ve Konseyi, 8 Aralık 2023 tarihinde Yapay Zeka Yasası üzerinde politik uzlaşmaya vardılar.
Yapay Zeka Yasası, Resmi Gazete’de yayımlanmasından 20 gün sonra yürürlüğe girecek.
ABD
13859 Sayılı Başkanlık Kararı (Executive Order 13859)
“Yapay Zekada Amerikan Liderliğini Sürdürmek” başlıklı Başkanlık Kararı, 11 Şubat 2019 tarihinde yayımlandı. ABD’nin yapay zeka Ar-Ge’sinde dünya lideri olduğu ve yapay zeka teknolojilerinin potansiyelini tam olarak gerçekleştirmek için halkın güvenini artırılması ve kişisel özgürlüklerin, mahremiyetin ve Amerikan değerlerini korunması gerekliliği vurgulanmıştır.
Başkanlık Kararı, Yönetim ve Bütçe Ofisi’nden, yapay zeka gelişiminin önündeki engelleri azaltmanın yolları, yapay zeka teknolojilerinin benimsenmesi ve Federal kurumlara düzenleyici ve düzenleyici olmayan politikaların geliştirilmesi konusunda rehberlik sağlayacak bir memorandum hazırlamasını istemiştir.
Yapay Zeka Uygulamalarının Düzenlenmesine İlişkin Kılavuz (Guidance for Regulation of Artificial Intelligence Applications)
Yönetim ve Bütçe Ofisi, Yapay Zeka Uygulamalarının Düzenlenmesine İlişkin Kılavuz’u 17 Kasım 2020 tarihinde yayımladı. Kılavuz, yapay zeka uygulamalarının düzenlenmesinde aşağıdaki başlıkların dikkate alınması gerektiğini belirtir:
- Yapay zekaya kamu güveni
- Halkın katılımı
- Bilimsel dürüstlük ve bilgi kalitesi
- Risk değerlendirmesi ve yönetimi
- Faydalar ve maliyetler
- Esneklik
- Adalet ve ayrımcılık yapmama
- Bilgilendirme ve şeffaflık
- Emniyet ve güvenlik
- Kurumlar arası koordinasyon
Teknoloji Şirketlerinin Gönüllü Taahhütleri
Beyaz saray, 21 Temmuz 2023’te Open AI, Amazon, Anthropic, Google, Inflection, Meta ve Microsoft, yapay zeka teknolojilerini daha güvenli hale getirmek ve kullanıcıları korumak için siber güvenlik yatırımları, ayrımcılık araştırmaları ve içeriklerin yapay zeka tarafından üretildiğini kullanıcılara bildiren yeni filigran sistemleri oluşturmak gibi önlemleri almak üzere gönüllü taahhütlerde bulunduklarını açıkladı.
Beyaz Saray, 12 Eylül 2023’te aralarında Adobe, IBM ve Salesforce’un da olduğu sekiz teknoloji şirketinin daha gönüllü taahhütletri kabul ettiğini açıkladı.
Güvenli, Emniyetli ve Güvenilir Yapay Zeka Hakkında Başkanlık Kararı (Executive Order on Safe, Secure, and Trustworthy Artificial Intelligence)
30 Ekim 2023 tarihinde Güvenli, Emniyetli ve Güvenilir Yapaz Zeka Hakkında Başkanlık Kararı yayımlandı. Başkanlık Kararı, yapay zeka güvenliği ve emniyeti için yeni standartlar getirdi.
